Spinetpad 2, 3822 DT (Zielhorst) Amersfoort
Voor informatie of het reserveren van een ruimte:
e-mail naar MiddelpuntZielhorst@gmail.com
Wijkcentrum ’t Middelpunt
Het wijkcentrum ligt middenin de wijk, aan het Spinetpad. Eigenaar/exploitant van het gebouw is de Stichting ACC (Alevitisch Cultureel Centrum). Deze stichting heeft het gebouw overgenomen van de gemeente toen die besloot om voortaan ‘niet meer te investeren in stenen’ en alle wijkcentra in Amersfoort afstootte. Hoe dat gegaan is, kunt u hieronder lezen.
Het beheer van ’t Middelpunt is geheel in handen van vrijwilligers! Dat geldt voor de bestuurders van de Stichting ACC, voor de beheerders en alle gastvrouwen en -gastheren. Alleen de coördinator heeft een betaalde kleine deeltijdbaan.
Het WijkBewonersTeam Zielhorst en de Werkgroep Buurtbudget Zielhorst steunen de Alevieten bij hun wens om van ’t Middelpunt weer het bruisende wijkcentrum te maken dat het ooit geweest is. Dat gebeurt met raad en daad: de voorzitter van het WBT fungeert ook als vrijwilligerscoördinator van ’t Middelpunt en het Buurtbudget subsidieert bijvoorbeeld de koffie en thee, waardoor bezoekers het ‘eerste kopje gratis’ krijgen.
In ’t Middelpunt vinden allerlei activiteiten plaats die worden georganiseerd door een heleboel verschillende partijen. Er is een soort bibliotheek waar u gratis boeken kunt halen (en uw eigen niet meer gebruikte boeken kunt achterlaten), er worden cursussen gegeven, of workshops, maar u kunt er ook terecht voor alleen maar een lekker kopje koffie of thee en een gezellig praatje met een andere wijkbewoner. Loop gewoon eens binnen en vraag naar het Activiteitenboekje!
En wilt u precies weten wat er deze week of deze maand gebeurt, kijk dan eens op de activiteitenagenda in de digitale nieuwsbrief SZH!
’t Middelpunt beschikt over een aantal ruimtes die door wijkbewoners kunnen worden gehuurd tegen een (maat)schappelijk tarief. De exploitant is namelijk geen commerciële partij die er winst mee wil maken, maar de kosten (verwarming, onderhoud e.d.) moeten natuurlijk wel gedekt worden. De bemensing bestaat zoals gezegd voor 100% uit vrijwilligers! En ja, daar kunnen ze er altijd meer van gebruiken.
Historie
Het wijkcentrum is gebouwd in dezelfde periode als de Muziekbuurt-Zuid, dus rond 1990. In die tijd werd de exploitatie van de wijkcentra in de verschillende wijken van Amersfoort gefinancierd door de gemeente. Halverwege 2010 besloot de gemeente om te gaan stoppen met het subsidiëren van de wijkcentra. Zonder de inzet van wijkbewoners zouden de wijkcentra in de loop van 2012 worden gesloten.
Een van de gebouwen waarom het ging was ’ons’ Middelpunt (Spinetpad 2). Voor de vele gebruikers van ’t Middelpunt brak dus een spannende tijd aan.
Al snel reageerde één van de gebruikers, de Alevitische Bektashi Cultuur Vereniging, met het bericht te streven naar overname van het gebouw, met de uitdrukkelijke bedoeling daar een maatschappelijk en cultureel centrum te vestigen ten behoeve van de bewoners van de drie noordelijke Amersfoortse wijken Kattenbroek, Schothorst en Zielhorst. Op deze manier zouden de meeste van de bestaande activiteiten in ’t Middelpunt kunnen worden voortgezet en zou er ruimte ontstaan voor nieuwe initiatieven.
Wijkbewoners waren blij met het initiatief van de ABCV, omdat er wel degelijk behoefte is aan een wijkcentrum, maar ook omdat door regelmatig gebruik ‘verloedering’ van het gebouw en daarmee de buurt zou worden voorkomen. Enkele wijkbewoners namen met leden van de ABCV zitting in de werkgroep die de overname voorbereidde. ’t Middelpunt kon weer worden heropend in januari 2014.
Alevieten
Formele eigenaar/exploitant van ’t Middelpunt is de Stichting Alevitisch Cultureel Centrum, een onderdeel van de Alevitische Bektashi Cultuur Vereniging (ABCV). De Alevieten maken al bijna twintig jaar gebruik van ‘t Middelpunt – vrijwel ieder weekeinde komen hier de leden van de Alevitische Bektashi Cultuur Vereniging bij elkaar. En toch zijn ze nog niet erg bekend, vandaar hier wat achtergrondinformatie.
Alevitisme
Het Alevitisme is een humanistische en niet-dogmatische (dus zeker niet orthodoxe) stroming binnen de islam. Alevieten hechten over het algemeen weinig belang aan strikt op te volgen religieuze dogma’s en regels. Niet de religieuze voorschriften, maar de ontwikkeling tot goed mens staat centraal.
Maar ook binnen het alevitisme bestaan verschillende stromingen zodat het lastig is om precies uit te leggen wat het alevitisme inhoudt. Naargelang van de streek uit het thuisland waar de alevieten vandaan komen, zijn de geloofsovertuigingen verweven met verschillende invloeden zoals het sjamanisme, het jodendom, het christendom. De soefi-meester Haci Bektasi Veli was in de 13e eeuw in het toenmalige Anatolië (het tegenwoordige Turkije) de grondlegger van het Bektasisme, een humanistisch wereldbeeld en islamitisch-spirituele leer die door vele alevieten is overgenomen. Alevieten beschouwen zich als de hoeders van de leer van Haci Bektasi Veli. Hij ontwikkelde het vier deuren en veertig treden principe: een weg om tot god te komen en volmaakt mens te worden. Wie al die stappen doorloopt, vindt God in zichzelf.
Bektasisme: pragmatisch, man en vrouw gelijkwaardig, maatschappelijk betrokken
De ontwikkeling van het Alevitisme-Bektasisme heeft grotendeels plaatsgevonden in de School van Horasan. In deze school werd op een pragmatische manier omgegaan met de Islamitische wetgeving, de sharia. Het culturele erfgoed van de plaatselijke bevolking en een mystieke kijk op de Islam waren richtinggevend. De focus lag op de moraal en ethische voorschriften en minder op streng doorgevoerde wetgeving. Het gebed werd door vrouwen en mannen samen uitgevoerd, op basis van het uitgangspunt dat man en vrouw gelijkwaardig zijn. Andere belangrijke punten waren de eenheid van de Islam en het welzijn van de mensen, met als inzet dat de mens zich ontwikkelt tot insan-i kamil, dat wil zeggen: een mens met spirituele wijsheid of een volmaakte mens. Wanneer deze spiritueel ontwikkelde persoonlijkheden hun diensten aan het volk verlenen ontstaat er een toplum-u kamil, een volk dat spirituele wijsheid heeft.
Zinvol leven
Voor alevieten geldt dat de menselijke waardigheid, vrijheid en persoonlijkheid centraal staan en dat men elkaar (en anderen!) tegemoet treedt met redelijkheid en met respect voor ieders ervaringen, waarden, belangen en mogelijkheden. Er is dan ook ruimte voor de beleving van ieders eigen religieuze gevoelens of tradities, rituelen en spiritualiteit; er wordt niet geprobeerd om mensen te bekeren tot welke religie dan ook. Het al dan niet kiezen voor een godsdienst hoort volgens de alevieten tot de individuele gewetensvrijheid.
Net als ‘andere’ humanisten streven alevieten naar een betekenisvol, zinvol leven waarin de nadruk ligt op ontwikkeling, vorming en groei, redelijkheid, menselijkheid en wereldburgerschap. Daarbij zijn zelfontplooiing en -ontwikkeling, autonomie (in de betekenis van vrijheid en het streven naar een goed en mooi leven), verantwoordelijkheid, kritisch denken, gelijkwaardigheid en humaniteit belangrijke begrippen.
Alevieten streven ernaar om op basis van gelijkheid, zonder gediscrimineerd of vervolgd te worden, aan het culturele, sociale en politieke leven deel te kunnen nemen en zowel een economisch als cultureel positieve bijdrage hieraan te kunnen leveren.
Alevitische rituelen
Een cem is een alevitische sociaal-religieuze bijeenkomst. Omdat men altijd aansluit bij de aard van de groep en bij de plaats van samenkomst, zijn er grote verschillen tussen cems en is het lastig er een uniforme omschrijving van te geven. Er kunnen steeds andere (streekgebonden) gebruiken bij worden betrokken. Mystieke dansen als de semah en natuurelementen als vuur spelen vaak een rol.
De cem heeft altijd ook sociale dimensies. Zo kunnen tijdens een cem geschillen tussen personen uit de gemeenschap worden bijgelegd. Daarnaast kunnen families voor andere families dienen als een soort van ‘peetfamilie’ (müsaphilik). De oorsprong hiervan heeft waarschijnlijk te maken met bestaansfuncties uit een nomadisch verleden. Een peetfamilie heeft namelijk als functie de ander bij te staan. Bijvoorbeeld in economisch slechte tijden, zoals een slechte oogst. Ook heeft men de plicht ervoor te zorgen dat de ander niet op het slechte pad raakt. Het aangaan van een peetfamiliaire broederschap gebeurt op een vrijwillige basis.
Een cem wordt geleid door een zogenoemde dede (grootvader in het Turks). Waarschijnlijk is dit terug te brengen op het feit dat een stamoudste of de oudste uit een gemeenschap een cem leidde. Vrouwen kunnen ook dede worden, hoewel dit niet veel voorkomt. Deze worden dan aangeduid met Ana (Moeder).
Verenigen
Over de hele wereld verspreid leven ongeveer 20 miljoen alevieten. In Nederland zijn er ongeveer 100.000. De meeste alevieten in Nederland komen (oorspronkelijk) uit Turkije. Kleinere groepen komen uit de Balkanlanden, Azerbeidzjan, Armenië en Griekenland.
In het verleden zijn de alevieten vooral in Turkije, waar ze ongeveer een derde van de bevolking uitmaken, ernstig gediscrimineerd en onderdrukt wegens hun cultuur en hun vrijzinnige geloofsovertuiging. Zelfs nu nog kunnen ze zich niet overal vrij uiten.
In de vorige eeuw hebben diverse bloedbaden plaatsgevonden die diepe sporen hebben achtergelaten. Daardoor, maar vooral sinds de massamoord in Sivas, op 2 juli 1993, beseffen de alevieten dat zij zich moeten verenigen om vrij van hun levensovertuiging te kunnen getuigen en hun denkwijzen op een gezonde manier aan volgende generaties te kunnen overbrengen. Sindsdien zijn overal in de wereld, maar vooral in Europa, Alevitische verenigingen opgericht.
De Alevitische verenigingen in Nederland hebben een overkoepelende organisatie in de federatie Hak Der.
Alevieten in Amersfoort: de ABCV
In Amersfoort wonen ongeveer duizend alevieten. De ABCV is in 1987 opgericht. Intussen zijn alweer de kleinkinderen van de eerste leden ook lid geworden en is de vereniging ook gevonden door alevieten uit Bunschoten-Spakenburg, Soest, Harderwijk en Woudenberg. De vereniging maakt al sinds 1999 gebruik van ‘t Middelpunt!
De alevieten zijn over het algemeen uitstekend geïntegreerd in de Nederlandse en Amersfoortse samenleving. Zij zijn veelal hoog opgeleid: meer dan 25% van de Amersfoortse alevieten heeft een opleiding op hbo-niveau of hoger. Ook sociaal-economisch doen ze het goed: meer dan 70% bezit een eigen woning.
Doelstelling van de ABCV
- Het bevorderen van de communicatie tussen Nederlandse en etnische groepen.
- Het doen voortleven van de alevitische cultuur in Nederland en bewerkstelligen van communicatie tussen verschillende generaties.
- Het bevorderen, ondersteunen en bewerkstelligen van de participatie en integratie van de Turkse gemeenschap in het algemeen en de alevitische gemeenschap in het bijzonder in de Amersfoortse (Nederlandse) samenleving.
- Het behandelen, ontwikkelen en onder de aandacht brengen van de humanitaire en sociaal tolerante kanten van het alevitisme.
- Het organiseren van activiteiten waarbij wordt beoogd dat mensen die qua ras, religie, geslacht en nationaliteit van elkaar verschillen in goede verstandhouding samen kunnen leven.
- Het bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling van de alevieten.
- Het ondersteunen van humanitaire organisaties.
Kernwaarden van de ABCV
De vereniging draagt haar moderne kernwaarden graag uit: scheiding van kerk en staat, vrijheid van meningsuiting, recht van vereniging en vergadering, de gelijkwaardigheid van man en vrouw, respect voor ieders seksuele geaardheid, het recht om niet religieus te zijn.
De vereniging wil een bijdrage leveren aan de Amersfoortse samenleving. De Alevitische gemeenschap heeft een duidelijk profiel van culturele en historische kenmerken: de culturele bagage, humanistische theologie en filosofie, eeuwenoude poëzie en proza, solidariteit met onderdrukte volkeren en gemeenschappen, verzet tegen religieuze dogma’s, strijd voor de rechten van vrouwen en voor de mensenrechten in het algemeen.
Binnen de achterban van de vereniging voelen vele vrijwilligers zich verbonden met deze kernwaarden. In 2006 werd de vereniging gekozen tot de beste vrijwilligersorganisatie van het jaar.
Activiteiten van de ABCV
De ABCV organiseert culturele, educatieve, literaire, sportieve en politieke activiteiten voor alle leeftijden. Ook op de traditioneel Turkse en Nederlandse feestdagen is er altijd wel wat te doen bij de vereniging.
De vereniging maakt het mogelijk dat de nieuwe generaties kennismaken met de rijke cultuur van muziek en poëzie uit Anatolië, naast uiteraard de spiritualiteit en mystiek die deel uitmaken van het alevitisme.
